دوست دانا آینه-ای شفاف وُ گویاست ...

  بسم الله الرحمن الرحیم  

  دوست دانا آینه-ای شفاف وُ گویاست ... 

یکی از دوستان که از رنج روزگار خاطری پریشان داشت، نزدم آمد و از روزگار نامساعد گله کرد و گفت: در آمد اندک دارم ولی عیال بسیار، و نمی توانم بار سنگین ناداری را تحمل کنم، بارها به خاطرم آمد که به سرزمینی دیگر کوچ کنم چرا که در آنجا زندگیم هرگونه بگذرد، کسی بر نیک و بد من با خبر نمی شود و آبرویم حفظ می گردد.
بس گرسنه خُفت وُ کس ندانست که کیست / بس جان به لب آمد که بر او کس نگریست
باز از شماتت و سرزنش دشمنان ترس دارم، که اگر سفر کنم، آنهادر غیاب من بخندند و مرا نسبت به عیالم به ناجوانمردی نسبت دهند و بگویند:
ببین آن بی حمیت (بی-غیرت) را که هرگز / نخواهد دید روی نیکبختی
که آسانی گزیند خویشتن را / زن و فرزند بگذارد بسختی
چنانکه می دانی در علم حسابداری، اطلاعاتی دارم، اکنون نزد شما آمده ام، بلکه از ناحیه مقام ارجمند شما، طریقه ای و کاری در دستگاه دولتی معین گردد. تا نعمتی که از عهده شکرانه آن ناتوانم.

 به او گفتم: ای برادر! کارمند حسابداری شدن برای پادشاه، دو بختی است است. از یکسو امیدوار کننده است و از سوی دیگر ترس دارد وَ به خاطر امیدی، خود را در معرض ترس قرار دادن، بر خلاف رای خردمندان است.
کس نیاید به خانه درویش / که خراج زمین وُ باغ بده
یا به تشویق و غصه راضی باش / یا جگر بند، پیش زاغ بنه
دوستم گفت: مناسب حال من سخن نگفتنی و جواب مرا درست ندادی، مگر نشنیده ای که هر کس خیانت کند، پشتش از حسابرَس بلرزد:
راستی موجب رضای خدا است / کس ندیدم که گم شد از ره راست
و حکیمان می گویند: چهار کس از چهار چیز، از صمیم دل آزرده خاطر شود:
1. رَهزن از سلطان 2. دزد از پاسبان 3. زناکار از سخن چین 4. زن بَدکار از نگهبان. ولی آن را که حساب پاک است از محاسب چه باک است.
مکن فراخ روی در عمل اگر خواهی / که وقت رفع تو باشد مجال دشمن تنگ
تو پاک باش و مدار از کس ای برادر، باک / زنند جامه ناپاک گازُران بر سنگ
گفتم: حکایت آن روباه، مناسب حال تو است. روباهی را دیدند از خود بی خود شده، می افتاد وُ بر می خاست وُ می گریخت. شخصی به آن روباه گفت: چه چیز موجب خوف و ترس و پریشانی تو شده است؟
روباه گفت: شنیده ام شتری را به بیگاری کار بی مزد می برند.
آن شخص به روباه گفت: ای احمق! تو چه شباهتی به شتر داری، و تو را به شتر چه کار؟
روباه گفت: خاموش باش که اگر افراد حسود از روی غَرض وَرزی اشاره به من کنند و بگویند این شتر است ، وَ در نتیجه گرفتار شوم، چه کسی در فکر من است تا مرا نجات دهد وَ تا از عراق، تریاق (پادزهر مار) بیاورند: مارگزیده خواهد مرد.
ای رفیق: با توجه به حکایت روباه به تو می گویم که تو قطعا دارای دانش و دین و تقوا هستی و امانتدار می باشی، ولی حسودان عیبجو در کمین هستند، اگر با سخن چین-های خود، تو را به عنوان خائن در نزد شاه جلوه دهند، آیا هنگام سرزنش شاه، می توانی از خود دفاع کنی و فرصت دفاع به تو خواهند داد؟ بنابراین مصلحت آن است که زندگی را با قناعت بگذرانی و ریاست را ترک کنی.
به دریا در منافع بی شمار است / اگر خواهی، سلامت در کنار است
دوستم حرفهای مرا گوش کرد، ولی ناراحت شد و چهره-اش را در هم کشید وُ سخنان رنج آور گفت که: این چه عقل و شعور و تدبیر است. سخن حکیمان تحقق یافت که می گویند: دوستان در زندان به کار آیند، که بر سفره، همه دشمنان، دوست-نمایند.
دوست مشمار آنکه در نعمت زَنَد - لاف یاری و برادر خواندگی
دوست آن دانم که گیرد دست دوست / در پریشانحالی و درماندگی
دیدم که از نصیحت من آزرده خاطر شده و آن را نمی پذیرد. او را نزد صاحب دیوان  که سابقه آشنایی با او داشتم برده وَ وضع حال وُ شایستگی او را به عرض وی رساندم، صاحب دیوان او را سرپرست کار سبکی کرد.
مدتی از این ماجرا گذشت، وزیر و خدمتکار او را مردی خوش اخلاق و پاک سرشت یافتند و تدبیرش را پسندیدند. درجه و مقام عالیتر به او دادند. او همچنان ترقی کرد و به مقامی رسید که مُقَرَب دربار شاه و مستشار و مورد اعتماد او گشت. من خوشحال شده و گفتم:
زکار بسته میندیش و دل شکسته مدار  که آب چشمه حیوان درون تاریکی است
منشین ترش از گردش ایام که صبر / تلخ است ولیکن بر شیرین دارد
سعدی در ادامه داستان می گوید:
در همان روزها اتفاقا با کاروانی از یاران به سوی مکه برای انجام مراسم حج، سفر کردم. هنگامی که بازگشتم همین دوستم در دو منزلی وطن (شیراز یا...) به پیشواز من آمد، دیدم ظاهری پریشان دارد و به شکل فقیران است. پرسیدم: چرا چنین شده ای؟ جواب داد: همان گونه که تو گفتی، طایفه ای بر من حسد بردند، و مرا به خیانت متهم کردند، شاه در باره این اتهام تحقیق و بررسی نکرد و دوستان قدیم و دوستان صمیمی دم فرو بستند و صمیمیت گذشته را از یاد بردند:
نبینی که پیش خداوند جاه / نیایش کنان دست بَر برنهند
اگر روزگارش در آرد ز پای / همه عالمش پای بر سر نهند
خلاصه، گرفتار انواع آزارها و زندان شدم تا در این هفته که مژده خبر سلامت حاجیان رسید، مرا از بند سنگین زندان آزاد کردند و شاه مِلک و مالم را که از پدرم برایم به ارث رسیده بود برای خود مصادره نمود.
سعدی می گوید: به او گفتم، قبلا تو را نصیحت کردم که: کار برای شاهان مانند سفر دریا، هم خطرناک است و هم سودمند، یا گنج برگیری و یا در طلسم بمیری، ولی نصیحت مرا نپذیرفتی.
یا زر به هر دو دست کند خواجه در کنار / یا موج، روزی افکندَش مُرده بر کنار
بیش از این مصلحت ندیدم درونش را با شانه سرزنش بخراشم و نمک بر آن بپاشم، لذا به همین سخن اکتفا نمودم:
ندانستی که بینی بند بر پای / چو در گوشت نیامد پند مردم؟
دگر ره چون نداری طاقت نیش / مکن انگشت در سوراخ کژدم
 

 

 عکس، تهیه وَ تدوین : عـبـــد عـا صـی

  بسم الله الرحمن الرحیم  

 بعد از آقای «ب.ز»، چشممان به آقای «ر» روشن ... 

  جهت مراجعه به مرجع متن، یا عنوان اصلی، به پیوند فوق اشاره کنید  

 مرتضی حاجی، وزیر اسبق آموزش و پرورش و عضو هیات امنای صندوق ذخیره فرهنگیان، در گفت‌وگو با ایلنا  :
بدهی۱۰۰۰ میلیاردی سهامدار بانک سرمایه، آقای (ر) سهامش را از شهرداری خریده بود. تشریح ماجرای اختصاص خودروهای لوکس به مدیران صندوق ذخیره فرهنگیان
بدهی۱۰۰۰ میلیاردی سهامدار بانک سرمایه، آقای (ر) سهامش را از شهرداری خریده بود. تشریح ماجرای اختصاص خودروهای لوکس به مدیران صندوق ذخیره فرهنگیان
عضو هیات امنای صندوق ذخیره فرهنگیان ماجرای اختصاص ۸۰۰ خودروی لوکس به مدیران این صندوق را تشریح کرد.
 اتفاقاتی که در حال حاضر مورد پیگیری قضایی هست، مربوط به بانک سرمایه است که ۴۵ درصد سهام آن متعلق به صندوق ذخیره فرهنگیان می‌شود و بقیه سهام‌داران خصوصی و خارج از صندوق هستند.
 عضو هیات امنای صندوق ذخیره فرهنگیان با اشاره به اینکه اگر پولی کم و زیاد شده باشد به مدیران تصمیم‌گیر بانک سرمایه مربوط می‌شود، افزود: اگر خسارتی هم وارد شود به نسبت سهم سهام‌داران، خسارت‌ها توزیع می‌شود. البته من نسبت به این مسئله که تسهیلاتی که از سوی بانک داده شده، امکان وصول نداشته باشد، بدبین نیستم، چرا که خیلی‌ها وصول شده است و بقیه هم باید با پیگیری قضایی و تها‌تر با دارایی بدهکاران وصول شود.
 به طور مثال بابک زنجانی به خیلی جا‌ها بدهکار بود؛ دادگاه فشار آورد و او مجبور شد؛ بدهکاری‌هایش را با دارایی‌هایی که داشته، تها‌تر کند ((( چرا این "تـهـــاتـــر" یا تسویه حساب آقای "ب.ز" تا بحال رسانه-ای نشده!!!؟ الف - رقم بدهی بابک زنجانی چند صفر دارد؟( 25 آبان 94، آخرین خبر از عدم تسویه بدهی)!  _ عـبـــد عـا صـی. ))) ؛ از جمله بدهکاری به بانک سرمایه داشته که این بدهی با دارایی او تها‌تر شده‌است.
 وزبر اسبق آموزش و پرورش با بیان اینکه اینطور نیست که همه مطالبات غیرقابل وصول باشد، خاطرنشان کرد: منتها باید این مسائل پیگیری شود و اینکه اتهامات افراد دستگیرشده چیست نیز مربوط به دستگاه قضایی می‌شود.
 امیدواریم دادگاه برای رسیدگی به وضعیت بانک سرمایه هر چه سریع‌تر وقت تعیین کند، تا رفع نگرانی شود. با اطلاعات عمومی که دارم، نگران دارایی صندوق ذخیره فرهنگیان نیستم و فرهنگیان از این بابت نگرانی نداشته باشند.
 حاجی درباره موضوع خودروهای لوکسی که گفته می‌شود؛ توسط صندوق ذخیره به افرادی خاص داده شده، گفت: صندوق با یک شرکت لیزینگ مذاکره کرد و قرار شد؛ شرکت بابت ورود این خودرو‌ها حق‌العملی دریافت کند و خودروها توزیع شود که البته واردات خودرو‌ها تا جایی که می‌دانم؛ محقق نشد، اما چون اعلام و تعهد شده بود، تلاش شد؛ خودروهای داخلی را جایگزین کنند.
وی با اعلام اینکه آقایی به نام (ر) یکی از سهام‌داران بانک سرمایه حدود هزار میلیارد تومان به بانک سرمایه بدهکار است، گفت: قانونی نیست که سهام‌دار بانک از تسهیلات بانک مربوطه که در آن سهم دارد، استفاده کند. این آقا سهام خود را از شهرداری خریده که به همین دلیل نیز مدتی در بازداشت بوده است((( !!!؟؟؟ ... ))). البته حکم نهایی درباره ایشان صادر نشده و نمی‌دانیم که موضوع چیست و این سهام چگونه از شهرداری خریده شده است؟
 

خبر مرتبط:

نماینده مجلس: اختلاس 8000 میلیاردی «صندوق ذخیره فرهنگیان» مربوط به دولت سابق است

  عکس، تهیه وَ تدوین : عـبـــد عـا صـی

تندروی وَ تخریب در حاشیه امن ...

  بسم الله الرحمن الرحیم  

 تندروی وَ تخریب در حاشیه امن ...

  جهت مراجعه به مرجع متن، یا عنوان اصلی، به پیوند فوق اشاره کنید  

 

  طنز، امیرحسین ذاکری روزنامه نگار: در مورد اینکه به طنز درباره گزینه بعدی ارشاد از هانیه توسلی سخن به زبان آمد چیز غریبی نیست اما به ازای این طنز باید عرض کرد با توجه به اینکه هانیه توسلی یک بازیگر نساء و از جامعه نسوان می‌باشد دارای روح لطیف و ظریفی است هر چند وزارت ارشاد هم مربوط به امور ظریفی چون فرهنگ و هنر می‌باشد.اما با توجه به چالش های موجود در حوزه این وزارتخانه و گاهی هجوم خودجوش برخی دلسوزان به برنامه های مجوز داده این سازمان باید مدیر آن به قول وزیر نفت پوست کلفت باشد.لذا بنده به جای هانیه توسلی یک گزینه اصلح و برتری را معرفی می‌کنم که از صنف رجل و مردان باشد بسیار مقاوم و پایدار باشد به قول سیاسیون از جبهه پایداری پایدار تر و مقاوم تر باشد و در عین حال همچو هانیه توسلی از جرگه و صنف بازیگری باشد دارای سوابق روشن و خوبی بوده باشد و با توجه به سابقه وی در فیلم‌های اکشن و بزن بهادری می تواند گزینه خوبی برای این وزارتخانه باشد تا بتواند با مسائل چالشی کنار بیاید. از این رو اینجانب یعنی جناب نکته چی جناب جمشید هاشم پور را گزینه بهتر و اصلح در وزارت ارشاد می‌دانم. هر چند وی دیگر چندان تمایلی به نقش های اکشن ندارد. البته شاید این سخنان جناب نکته چی را به طنز گیرند اما آنچه شرط بلاغت بود، گفتیم وزیر باید مقاوم باشد این که طنز نیست! برخی افراد با تندروی به هر که می‌خواهند توهین می‌کنند تخریب شخصیتی می‌کنند اما در حاشیه امن هم قرار دارند بارها باعث آزار آدم های زیادی خصوصا هنرمندان شدند بارها از رسانه‌های مختلف حتی صدا و سیما به هنرمندان توهین می‌کنند حتی بارها جلوی اکران یک فیلم را گرفتند یا شخصیت های آن فیلم را مورد توهین قرار دادند اما همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. اینها از که دستور می‌گیرند که آنقدر بی‌محابا به همه عالم می تازند این عناصر خودسر که هستند که برای همه نسخه می‌پیچند؟ آری منظورم به جناب بهروز افخمی مجری برنامه هفت و مسعود فراستی منتقد همیشگی سینماست. کسی که اعتقاد دارد اصولا فیلم خوب وجود ندارد حتی فیلم نجات سرباز رایان را هم گفته فیلم خوبی نیست.کاش یکی در مودبانه‌ترین حالت به او بگوید خودت هم منتقد جالبی نیستی! ایشان حتی بسیاری از آثاری را که اسکارگرفتند را فیلم چیپ دانسته، به قول اکبر عبدی فیلم ها را ندیده نقد می کند آن هم نقد بد. ضمن اینکه اکبر عبدی گفته وی صد هزار تومان از سالها پیش به او بدهکار است که باید تاخیر آن را هم به نرخ روز پرداخت کند! ایشان به جای نقد برود نقدا بدهی اش را بپردازد.برخی ها به مردم بدهکارند اما به جای پرداخت بدهی به مردم طلبکار هم هستند.
به هر حال حقیر در راستای روشنگری‌های خود تغییر این دو را حتی از تغییر وزرای کابینه دولت ارجح تر می‌داند.آنچه شرط بلاغت بود، گفتیم.به هر حال صدا وسیمای آقای عسگری و شرکا اگر فکری به حال تغییر و جابه‌جایی این دو نفر و البته آن نفر سوم و کارشناس میهمانشان( که از کشیدن سیگار در برنامه زنده هم ابایی ندارد) در برنامه هفت و رسانه ملی نکند از فردا در شبکه های اجتماعی به بر و بچ پیغام و فراخوان خواهم داد تا با حضور خودجوش خود مقابل جام جم سیل دلواپسی های خود را نسبت به این مجریان خطی در رسانه ملی نشان دهیم. بی شک جناب فراستی با رویت هجوم خودجوش منتقدین به خود نقد و انتقاد از یادش می رود.
 

 عکس، تهیه وَ تدوین : عـبـــد عـا صـی

بابا بزرگ، انگار دیگه دروغگو دشمن خدا نیست!؟ ...

  بسم الله الرحمن الرحیم  

  بابا بزرگ، انگار دیگه دروغگو دشمن خدا نیست!؟ ... 

http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=4775

  جهت مراجعه به مرجع متن، یا عنوان اصلی، به پیوند فوق اشاره کنید  

 اگر بین آحاد مختلف مردم، بین مردم و مسئولین و بین مسئولین بخش‌های مختلف جامعه، روابط و مبادلات با دروغ همراه شود، آسایش و امید از آنجا رخت می‌بندد و یأس و نگرانی و ناامنی جایگزین آن می‌گردد. مسئله‌ای که نتیجه خوشایندی را برای جامعه در پی نخواهد داشت.
گروه فرهنگی-اجتماعی برهان، ریحانه زاغری: گاهی به مسئله‌ای برمی‌خوریم که به ظاهر پیچیده و سخت است. اولین راه‌حلی که به نظرمان می‌رسد آن است که با دروغی خود را از مهلکه به در کنیم و در واقع صورت مسئله را پاک کنیم. به درازا نمی‌کشد که دروغ اول خود برایمان میدانی بس سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌سازد. آنجاست که با دروغ بعدی، مجدد خود را به حاشیه می‌بریم تا از خطرات احتمالی در امان باشیم. گاهی تا وقتی نیاز است آمار دروغ‌هایمان بالا و بالاتر می‌رود. به راستی چرا اولین و ساده‌ترین جواب در ذهن ما دروغ است؟ چرا دروغ پدیده‌ای مذموم در حرف و مقبول در عمل است؟
 در شرع مقدس اسلام، دروغ از گناهان کبیره محسوب می‌شود و به عبارتی دیگر، دروغ‌گو دشمن خدا شمرده می‌شود؛ چنان که خداوند در قرآن اولین ضرر و زیان دروغ را متوجه خود فرد می‌داند، چرا که دروغ به نوعی علت‌العلل سایر گناهان محسوب می‌شود و به نوعی اولین گام در راستای سرپیچی و گردن‌کشی است.
 این مهم نشان از آن دارد که دروغ، با تغییر سبک زندگی اسلامی، سعی در ایجاد فساد و عادی‌سازی گناه در اجتماع را دارد. از این رو، مقام معظم رهبری در سفر خود به استان خراسان جنوبی، در مهرماه جاری، میزان رواج دروغ و دروغ‌گویی در جامعه را از شاخصه‌های مهم سبک زندگی اسلامی‌ـ‌ایرانی دانستند. در یادداشت پیش رو سعی شده است تا ضمن پرداختن به دلایل دروغ و دروغ‌گویی در بستر جامعه، به چگونگی سست شدن روابط بین اعضای جامعه با رواج هر چه بیشتر دروغ اشاره شود.
 رواج دروغ‌گویی در سطوح مختلف اجتماع موجبات غفلت از یاد خدا را فراهم می‌کند. خداوند در قرآن اشاره می‌فرماید که شیطان در ابتدا حضرت آدم را به وسیله‌ی دروغ گمراه نمود و به نوعی سرچشمه‌ی ضلالت بشری در دروغ مستتر است.[1]
 در بررسی پدیده‌ی دروغ، قطعاً‌ باید به ریشه‌یابی چرایی پناه بردن به دروغ بپردازیم. در این راستا، به بررسی برخی دلایل دروغ‌گویی خواهیم پرداخت.
1. یکی از مواردی که در توسل افراد به دروغ مورد توجه است کمبود اعتماد به نفس فرد است. فردی که به داشته‌های خود بی‌اعتناست، برای رسیدن به آنچه در ذهن، برتر و بالاتر از خود می‌داند، دروغ می‌گوید تا به نوعی منِ واقعی خود را در نقاب دروغ پنهان نماید تا افراد دیگر ارزش والاتری برایش قائل شوند.
2. حسادت دیگر دلیل بشر برای دروغ‌گویی است. چه بسیارند افرادی که با حسادت به موقعیت و جایگاه دیگران و برای غالب نمودن خود در فضایی که هیچ سنخیتی با آن ندارند به دروغ متوسل می‌شوند. نمونه‌ی قرآنی این امر داستان حضرت یوسف (علیه السلام) و برادرانش است که به دلیل حسادت به محبوبیت یوسف (علیه السلام) نزد پدرشان متوسل به دروغ شدند.[2]
3. ترس از بیان واقعیت در مواقع بسیاری علت اصلی کتمان حقیقت یا همان دروغ است؛ چرا که فرد نمی‌داند پس از افشای حقیقت اطرافیان چه برخوردی با او دارند و ترجیح می‌دهد به نوعی با دروغ گفتن، تا زمان برملا شدن موضوع، به اصطلاح برای خود وقت بخرد.
4. برخی از افراد نیز از روی عادت دروغ می‌گویند و بی‌هیچ دلیلی اصرار بر دروغ‌گویی دارند. اکثراً با افرادی روبه‌رو شده‌ایم که وقتی علت دروغ گفتنشان ‌را جویا می‌شویم، خود دلیل روشنی ندارند و از الفاظی مانند «نمی‌دانم» یا «همین ‌طوری» استفاده می‌کنند.
5. عدم تشخیص آنی دروغ بعضاً باعث شده است تا افرادی برای تبرئه‌ی خود حتی در زمانی کوتاه به آن روی بیاورند و از آنجا که دروغ اول معمولاً به طور زنجیر‌وار دروغ‌های آتی را در پی دارد، فرد به این امر برای مدت طولانی مبادرت خواهد ورزید.
 رواج دروغ‌گویی در سطوح مختلف اجتماع موجبات غفلت از یاد خدا را فراهم می‌کند. خداوند در قرآن اشاره می‌فرماید که شیطان در ابتدا حضرت آدم را به وسیله‌ی دروغ گمراه نمود و به نوعی سرچشمه‌ی ضلالت بشری در دروغ مستتر است.
 صداقت و راستی گمشده‌ی سبک زندگی اسلامی
 در سبک زندگی اسلامی، دروغ به هیچ وجه راهی ندارد؛ چون همان طور که گفته شد،  دروغ علت‌العلل گناهان محسوب می‌شود. افراد اگر برای توجیه رفتار و گناه خود دروغ بگویند، دیگر هیچ راهی برای جلوگیری از گناه در خانواده‌ی اسلامی متصور نیست.
 در باب نکوهش این پدیده‌ی اجتماعی، امام حسن عسکری (علیه السلام) می‌فرمایند:[3] «لاجعلت الخبائث کلها فی بیت و جعل مفتاحها کذب»: مقام پلیدی‌ها در اتاقی قرار داده شده است و کلید آن دروغ است.
 رابطه‌ی‌ گناه و پلیدی با دروغ از آنجایی است که انسان گناهکار همواره از صداقت در عمل پرهیز دارد و به انحای مختلف برای مبرا کردن خود از گناه به دروغ پناه می‌برد و در واقع دروغ انسان را در مقابل گناه آزاد می‌سازد. در راستای تجسم این سخن، به داستانی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اشاره می‌کنیم. فردی گناهکار خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رسید و عرض کرد یا رسول‌الله من نماز می‌خوانم، عمل منافی عفت هم انجام می‌دهم، دروغ هم می‌گویم. کدام را اول ترک کنم؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: دروغ. او به پیامبر (صلی الله علیه و آله) قول داد که هرگز دروغ نگوید. فرد از محضر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مرخص شد. بعد از گذشت ساعتی، وسوسه‌های شیطانی او را برای اقدام عمل منافی عفت هدایت می‌کرد، ناگاه به خاطر آورد که اگر فردا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از او در این باره بپرسد، چه باید بکند، چون تصمیم گرفته بود دروغ را ترک کند، از انجام این گناه نیز صرف نظر کرد.[4] این روایت به نوعی اشاره به این دارد که فرد با ترک دروغ از بسیاری از گناهان دست می‌شوید.
 حقیقتی تلخ؛ وقتی دروغ نردبان ترقی می‌شود ...
 مشکل بزرگ‌تر آن است که در ساحت رسمی جامعه، دروغ بازار پررونق‌تری پیدا کند و راست‌گویی و راستی با بروز مشکلات بسیار برای فرد و بالتبع، جامعه همراه شود.   بعضاً دیده می‌شود که به دلیل مشکلات در جامعه‌ی امروزی، برخوردهای شدیدتری با فرد راست‌گو می‌شود و به عبارتی دیگر، بیان این امر که حقیقت تلخ است نشان از آن دارد که دروغ و نفاق به مزاج اکثریت جامعه شیرین و دلچسب است. در واقع فردی که در مواجهه با مشکلی راست می گوید و اشتباه خود را بیان می کند با برخورد نامناسب سایرین روبرو می‌شود و در مقابل، دروغ‌گویی دیگران را مفری برای تنبیهشان می‌بیند در دفعات بعدی قطعا یا راست نمی‌گوید ،یا دروغ ‌گویی را درپیش می‌گیرد و در این موقعیت، قطعاً پرداخت به چگونگی تغییر ذائقه‌ی مردم نسبت به دروغ باید مورد توجه قرار گیرد و با فعالیت‌های مستمر و گسترده‌ای همراه شود.
 از اولین شرایط رواج دروغ‌گویی در جامعه شکسته شدن قبح آن است. در جامعه‌ای که دروغ‌گو، بر حسب فاش نشدن واقعیت و باطنش، به مراتب بالاتر می‌رسد و به نوعی دروغ‌گویی زرنگی محسوب می‌شود، نمی‌توان به راحتی افراد را ملزم به راست‌گویی کرد؛ زیرا متأسفانه ظواهر امر نشان‌دهنده‌ی آن است که دروغ‌گو در ساحت جامعه موفق‌تر است. این امر یعنی اینکه به جای تفهیم قبح دروغ، روزبه‌روز مردم بیشتر به سمت دروغ خواهند رفت.
 بیان این امر که حقیقت تلخ است نشان از آن دارد که دروغ و نفاق به مزاج اکثریت جامعه شیرین و دلچسب است. در این موقعیت، قطعاً پرداخت به چگونگی تغییر ذائقه‌ی مردم نسبت به دروغ باید مورد توجه قرار گیرد و با فعالیت‌های مستمر و گسترده‌ای همراه شود.
 یأس و نومیدی روی دیگر دروغ در ساحت جامعه
 دروغ در فضای جامعه موجبات نخوت و بی‌اعتمادی را فراهم می‌کند. همواره از اطمینان، اعتماد و امنیت به عنوان سرمایه‌ی اجتماعی یاد می‌شود که با دروغ روز‌به‌روز کم‌رنگ‌تر می‌شود و جای خود را به شایعات ناامیدکننده و یأس و دل‌مردگی خواهد داد. افراد جامعه روزبه‌روز به سبب بی‌اعتمادی از یکدیگر فاصله می‌گیرند و تعاون و همکاری از بین خواهد رفت. در چنین جامعه‌ای، هیچ کس نمی‌تواند به نزدیک‌ترین افراد خود اعم از خانواده، گروه دوستی، همکاران و... دل ببندد؛ چرا که هر روز منتظر است برچسب دروغ بر کلیه‌ی مراودات و مبادلاتشان چسبانده شود.
 در جامعه‌ای که مردم به مسئولین امر اعتماد کامل دارند و آنان را به واقع وکلای صادق و درستکار خود می‌دانند، روزبه‌روز پیشرفت و آبادانی تسری می‌یابد؛ چرا که فضای امن بهترین موقعیت برای کوشش و فعالیت است. حال اگر بین آحاد مختلف مردم، بین مردم و مسئولین و بین مسئولین بخش‌های مختلف، روابط و مبادلات با دروغ همراه شود، آسایش و امید از آنجا رخت می‌بندد و یأس و نگرانی و ناامنی جایگزین آن می‌گردد.
 جایگاه رسانه‌ی ملی در افزایش راستی و درستی
 در این بین، پرداختن به قباحت دروغ و دروغ‌گویی بسیار ضروری می‌نماید؛ چرا که با مدرن شدن جامعه، متأسفانه در برخی موارد شاهد دوری جوامع از گرایش‌ها و اعتقادات مذهبی و اخلاقی هستیم و در برخی موارد این امر موجبات رواج دروغ و دروغ‌گویی را فراهم می‌کند. در این بین، رسانه‌ها بسیار می‌توانند تأثیرگذار باشند و در ارائه‌ی سبک زندگی عاری از دروغ و نفاق پیشگام شوند، ولی متأسفانه آنچه از صداوسیما و برخی فیلم‌های سینمایی برمی‌آید این است که دروغ و دروغ‌گویی، بدون نتیجه‌گیری مشخص اخلاقی، جزئی از ادبیات رایج سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی شده است. در فیلم‌ها و سریال‌ها بازیگران به راحتی هرچه‌ تمام‌تر دروغ می‌گویند و به نوعی از مشکلی که برایشان پیش آمده است خود را رها می‌کنند و روزانه میلیون‌ها بیننده شاهد چنین صحنه‌هایی هستند.
 هنرپیشه به راحتی در سریال و فیلم به دروغ دست می‌آویزد و به هزاران دوز و کلک کارش را پیش می‌برد و در نهایت با حضور در یک مکان مقدس، به نوعی توبه می‌کند و ذهن مخاطب با این همه نیرنگ و دورویی مواجه می‌شود. هنگامی که در فرهنگ‌سازی غیرمستقیم در عرصه‌ی رسانه از طریق فیلم و سریال این طور ناموفق عمل می‌کنیم، قطعاً تأثیرگذاری برنامه‌هایی که به طور مستقیم و با حضور کارشناسی در این زمینه، مستقیماً دروغ را زشت و ناپسند اعلام می‌کنند بسیار پایین و متأسفانه در برخی موارد منفی است! هنگامی که ما متولی امر به نیکی در رسانه‌ی ملی می‌شویم، حداقل انتظار مخاطب آن است که در گوشه‌ای از فیلم‌ها و سریال‌ها این همه صحبت کردن از اخلاق به چشم بخورد، در حالی که دریغ از کوچک‌ترین پلان یا سکانسی که به ترویج صداقت و راستی بپردازد!
 الناس علی دین ملوکهم ...
 نمونه‌ی دیگر ترویج صداقت و راستی بروز جلوه‌هایی از راستی و درستی در بین ‌مسئولین جامعه است.
مقام معظم رهبری در باب ساده‌زیستی و درستی مسئولین فرموده‌اند:[5] «واقعاً الناس علی دین ملوکهم. ملوک در اینجا به معنی پادشاهان نیست که بگوییم ما پادشاه نداریم، نه، ملوک شماها هستید. الناس علی‌ دین ماها.» این امر به درستی بیان می‌کند که مردم اگر در بین مسئولین روحیه‌ی صداقت و راستی را ببینند، قطعاً الگوبرداری مستقیم می‌کنند و کمتر به دروغ دست می‌آویزند. این امر اگر مورد توجه مسئولین و رهبران جامعه قرار گیرد، به سرعت تأثیرات مثبت آن بر آحاد مردم نمودار خواهد شد.
 هنگامی که در فرهنگ‌سازی غیرمستقیم در عرصه‌ی رسانه از طریق فیلم و سریال این طور ناموفق عمل می‌کنیم، قطعاً تأثیرگذاری برنامه‌هایی که به طور مستقیم و با حضور کارشناسی در این زمینه، مستقیماً دروغ را زشت و ناپسند اعلام می‌کنند بسیار پایین و متأسفانه در برخی موارد منفی است!
 نقش تعیین‌کننده‌ی تعلیم‌وتربیت در ترویج صداقت
 در بحث دروغ و دروغ‌گویی، باید به موضوع تعلیم‌وتربیت اهمیت ویژه‌ای داد؛ چون هنگامی که فرد از کودکی در بستر خانواده، به عنوان یکی از اساسی‌ترین رکن‌های اجتماع، شاهد دروغ‌گویی والدین خود به یکدیگر است، قطعاً نمی‌توان با امر به معروف و نهی از منکر لفظی وی را از دروغ و دروغ‌گویی بازداشت. بسیارند والدینی که از دروغ‌گویی فرزندان خود به گونه‌ای ناراحت‌اند و به هر وسیله‌ای سعی در علاج آن دارند، اما به راحتی اقدام به دروغ‌گویی در حضور فرزند خود می‌کنند یا با روش‌های نادرست تربیتی و تنبیه‌های سخت، فرزند خود را مجبور به دروغ‌گویی می‌کنند.
 در این بین، از مدرسه می‌توان به عنوان دومین نهاد اثرگذار تربیتی نام برد. در بسیاری از موارد، دانش‌آموزان در مدرسه از حرف‌شنوی بالاتری برخوردار هستند. رفتار اولیای مدرسه تأثیر مستقیم بر شکل‌گیری رفتار دانش‌آموزان دارد.
 دانش‌آموزی که فضای مدرسه را پر از صداقت و امید ببیند می‌تواند تمام مسائل و مشکلاتی را که با آن‌ها مواجه است با صداقت کامل با اولیای مدرسه در میان بگذارد. در قبال آن، در مدرسه‌ای که قوانین سخت و غیرمنصفانه، در مواجهه با اشتباهات دانش‌آموز، فضای سخت و غیرمنعطفی را فراهم آورد، دانش‌آموز معمولاً برای جبران تصور خود چاره‌ای جز دروغ نمی‌بیند.
 اکثر ما سرفصل‌های درسی دوران ابتدایی را، که در تقبیح دروغ و دروغ‌گویی بود، به خاطر داریم. دانش‌آموز با چنین پیش‌زمینه‌هایی ‌ـ‌که البته ناقص است و به طور کامل و جامع اثرگذار نیست‌ـ وارد اجتماع می‌شود. او درس چوپان دروغ‌گو را به خاطر دارد و می‌داند که ‌دروغ‌گو دشمن خدا شناسانده می‌شود، اما ساعتی بعد در خانه یا مکانی عمومی به راحتی شاهد دروغ‌گویی افراد است. این تضاد از حرف تا عمل قطعاً فرد را با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌کند. بنابراین مدرسه نقش تأثیرگذاری در این مهم ایفا می‌کند.
 حال آنکه چند درصد از مدیران و سیاست‌گذاران امر در نظام آموزشی ما به این مهم واقف‌اند مسئله‌ای است که با توجه به خروجی‌های اجتماعی مدارس، چندان مهم و تأثیرگذار جلوه نمی‌کند. نکته‌ای با این اهمیت، که معمولاً در فضاهای آموزشی اسلامی ما مغفول واقع شده است، در جوامع سکولار بیشتر مورد توجه است؛ تا جایی که چندین سال پیش، در کنفرانس سراسری آموزش‌وپرورش آمریکا در سانفرانسیسکو، گفته شد: «تا وقتی که مدارس آمریکا نتوانند نسلی که دروغ نگوید، افترا نزند، قانون نشکند و به حقوق دیگران تجاوز نکند، به وجود آورند، نمی‌توانند خود را موفق بدانند. تدریس خواندن، نوشتن، دانش و هنر کافی نیست و نمی‌تواند هدف اصلی آموزش‌وپرورش باشد، بلکه مهم‌ترین وظیفه‌ی آموزش‌وپرورش تدریس دروغ نگفتن است که عامل اصلی تمام فسادهاست.»[6] این مهم نشان می‌دهد که پرداختن به پدیده‌ی دروغ در ساحت اجتماع بسیار مهم‌تر از آن است که ما به آن اهمیت داده‌ایم.
 در پایان باید اذعان داشت که رواج دروغ و دروغ‌گویی در جامعه قطعاً اثرات سوئی خواهد داشت که این مهم وظیفه‌ی رسانه، مسئولین و به نوعی آحاد جامعه را سنگین‌تر می‌کند، ولی با نگاهی به اطراف بعضاً شاهد دامن زدن مسئولین و رسانه‌ها و ... در ترویج دروغ در جامعه هستیم. به راستی آیا می‌دانیم میزان رواج دروغ‌گویی در جامعه چقدر است؟ آیا مسئولین امر در پی ترویج فرهنگ راستی و صداقت در جامعه هستند؟ آیا به اهمیت راستی و درستی در جامعه توجه می‌کنیم؟(*)
 پی‌نوشت‌ها: [1]انّ الله وعدکم وعدالحقّ و وعدتکم فاخلقتکم و ما کان لى علیکم من سلطان الاّ ان دعوتکم فاستجبتم لی فلاتلومونی ولوموا انفسکم و ما انتم بمصرخیّ انّی کفرت بما اشرکتمون من قبل... (ابراهیم، آیه‌ی 22) / [2]یوسف، آیه‌ی 9 و 11 / [3]جامع‌السعادات، ج 2، ص 233. / [4]مستدرک‌الوسایل، ج 9، ص 89. / [5]بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان نظام، 8 شهریور 1384. / [6] روزنامه همشهری، سال اول، شماره 152، تیر 1372، ص 16 . / *ریحانه زاغری؛ کارشناس فرهنگی و عضو هیئت تحریریه‌ی برهان
 

 تهیه وَ تدوین : عـبـــد عـا صـی

خیلی از این وعده-ها فریبنده وُ پوچه ...

  بسم الله الرحمن الرحیم  

  خیلی از این وعده-ها فریبنده وُ پوچه ... 

  جهت مراجعه به مرجع متن، یا عنوان اصلی، به پیوند فوق اشاره کنید  

 میگنا: با دوست‌پسرم رابطه داشتم و بین خودمون قرار گذاشتیم ازدواج کنیم. 3 سال با هم بودیم، اما بعدش گفت نمی‌تونه با من ازدواج کنه. پسرا تو دوستی روشنفکرن، اما موقع ازدواجشون که میشه، متعصب می‌شن و یادشون می‌ره چیکارا کردن. من واقعاً از این قضیه آسیب دیدم چون دور و برم آدمای خوبی بودن و می‌تونستم الان سر خونه و زندگیم باشم، اما موقعیت‌هامو از دست دادم".
این روزها اگر کمی به دور و بر خود دقیق شویم و اخبار رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را دنبال کنیم دخترانی را می‌بینیم که خام وعده ازدواج پسر مورد علاقه خود می‌شوند و به رابطه جنسی قبل از ازدواج با او تن می‌دهند، اما زمانی به خود می‌آیند که پسر زیر قول خود زده و آنها را رها کرده است. حال، این دختر می‌ماند و احساس شکست در یک رابطه پیشرفته و بار اجتماعی این رابطه نافرجام که حتی ازدواج آینده او را هم به‌طور قطع تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
این روزها الگوهای ازدواج و حاشیه‌ها و متن آن تغییر کرده و دیگر کمتر پیش می‌آید که مثل دهه‌های گذشته دخترها و پسرها برای ازدواج صرفاً به خانواده‌ها و انتخاب آنها تکیه داشته باشند. با تغییر شرایط اجتماعی و ورود دختران به عرصه اجتماع برای کار، تحصیل و... الگوهای همسرگزینی نیز تغییر پیدا کرده و میزان فاعلیت دخترها و پسرها در انتخاب همسر بالا رفته است. این موضوع مزایا و معایبی دارد که هر یک در جای خود قابل بررسی و تأمل است.
رابطه جنسی با وعده ازدواج
با شکل‌گیری الگوهای جدید همسریابی یکی از معضلاتی که به‌وجود آمده و در گذشته شاهد آن نبودیم، فریب دختران به بهانه ازدواج است. این روزها اگر کمی به دور و بر خود دقیق شویم و اخبار رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را دنبال کنیم دخترانی را می‌بینیم که درگیر این مشکل شده‌اند و تعداد آنها روندی رو به افزایش دارد. دخترانی که خام وعده ازدواج پسر مورد علاقه خود می‌شوند و به رابطه جنسی قبل از ازدواج با او تن می‌دهند، اما زمانی به خود می‌آیند که پسر زیر قول خود زده و آنها را رها کرده است. حال، این دختر می‌ماند و احساس شکست در یک رابطه پیشرفته و بار اجتماعی این رابطه نافرجام که حتی ازدواج آینده او را هم به‌طور قطع تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
سارا 27 ساله یکی از این دخترهاست که در مورد تجربه تلخ خود می‌گوید: "با دوست‌پسرم رابطه داشتم و بین خودمون قرار گذاشتیم ازدواج کنیم. 3 سال با هم بودیم، اما بعدش گفت نمی‌تونه با من ازدواج کنه. پسرا تو دوستی روشنفکرن، اما موقع ازدواجشون که میشه، متعصب می‌شن و یادشون می‌ره چیکارا کردن. من واقعاً از این قضیه آسیب دیدم چون دور و برم آدمای خوبی بودن و می‌تونستم الان سر خونه و زندگیم باشم، اما موقعیت‌هامو از دست دادم".
کاش لمسم نکرده بود
ستاره هم که 26 سال دارد تجربه خود را این‌گونه بیان می‌کند: "عشقی که به‌وجود اومد فقط از طرف من بود و بس. تقریباً روزای اول دانشگاه بود و بار اول که دیدمش ازش خوشم اومد. اون روزا خیلی تنها بودم. چند ماه که گذشت بهم اس‌ام‌اس داد و گفت عاشقم شده و می‌خواد باهام ازدواج کنه. منم قبول کردم، اما شرط گذاشتم که دوست نباشیم؛ چون تا اون موقع با هیچ پسری رابطه دوستی نداشتم. اونم قبول کرد و رابطه‌مون در حد زنگ و اس‌ام‌اس بود برای آشنایی بیشتر. خلاصه این رابطه به ملاقات حضوری هم کشیده شد. بعد از یه مدت ازم اجازه گرفت دستامو بگیره و منو ببوسه. منم با وجودی که خیلی برام سخت بود، اما به‌خاطر اون قبول کردم. کم‌کم ازم خواست باهاش برم خونه. اوایل خیلی مقاومت می‌کردم، اما باهام قهر می‌کرد و بهونه می‌آورد و منم بالاخره تسلیم شدم. بداخلاق بود و دو سه باری هم دستش روم بلند شد، اما بعدش عذرخواهی کرد و منم بخشیدمش تا باشه و باهام بمونه. هر وقت ازش می‌خواستم تکلیفم رو معلوم کنه همش بهونه می‌آورد؛ یه‌بار بهونه ارشد خوندن، یه‌بار بهونه خانواده و... . انگشت‌نمای دانشگاه شده بودم، اما غرورم رو به‌خاطر عشق اون از بین بردم. کم‌کم منو نادیده گرفت، عصبانیت‌هاش بیشتر شد و به هر بهانه‌ای منو دک می‌کرد. خلاصه چند ماه پیش گفت دیگه با هم ارتباطی نداشته باشیم و همه چیز تموم شد. من تموم حرفا و دوست‌ داشتن‌های دروغش رو می‌بخشم، اما نمی‌تونم این‌که من رو لمس کرده ببخشم. کاش لمسم نکرده بود".
 رابطه‌ای که گاهی به تجاوز گروهی ختم می‌شود
اما دخترها در همین زمینه با تجربه‌های تلخ‌تری هم روبه‌رو شده‌اند که علاوه بر آسیب روحی و عاطفی، برای آنها مشکلات شدیدتری ایجاد کرده است. یکی از اتفاقاتی که در این قبیل ارتباطات می‌افتد و متأسفانه دخترانی را می‌بینیم که این تجربه تلخ را پشت سر گذاشته‌اند، این است که گاهی پسری به دختر وعده ازدواج می‌دهد، اما قبل از ازدواج از او رابطه جنسی می‌خواهد. دختر هم برای به‌دست آوردن دل پسر به این رابطه تن می‌دهد، اما پسر، یک یا چند پسر دیگر را هم به محل قرار می‌آورد و عملاً همگی به دختر تجاوز می‌کنند.
سمانه 28 سال دارد و به تازگی این تجربه بسیار تلخ را از سر گذرانده است. او در این رابطه می‌گوید: "دوست‌پسری به اسم سعید داشتم که با حرف‌هایش عقلم رو دزدید و با تمام وجود بهش دلبسته شدم. بعد از یه مدت موضوع رو به مادرم گفتم و او که از ازدواج اجباری با پدرم دل خوشی نداشت، معتقد بود به هر قیمتی شده باید با پسر مورد علاقه‌ام ازدواج کنم تا یه عمر حسرت نخورم. تو مدت کوتاهی سعید حسابی اعتماد من و مادرم و به خودش جلب کرده بود، اما دلش می‌خواست قبل از خواستگاری و ازدواج با هم رابطه داشته باشیم تا مطمئن بشه من دختری هستم که می‌تونم نیازهاش رو تأمین کنم. من اوایل مقاومت می‌کردم، اما به‌تدریج کوتاه اومدم؛ چون مطمئن شده بودم که قراره با هم ازدواج کنیم. یه روز سوار ماشین سعید شدم تا بریم جایی و درباره مراسم خواستگاری و ازدواج تصمیم بگیریم. درحالی‌که تو خیابون خلوتی حرکت می‌کردیم سعید ماشین رو نگه داشت و پسر دیگه‌ای رو سوار کرد. سعید و پسر غریبه با برخورد خشن تهدیدم کردن که بهتره برای حفظ جونم ساکت باشم. اونا درحالی‌که سرم رو بین دو صندلی گرفته بودن، منو به بیابونای اطراف شهر بردن و بهم تجاوز کردن. بعد هم با این ادعا که ازم فیلمبرداری کردن و اگه یک کلمه حرف بزنم آبروم رو می‌برن نزدیک خونه رهام کردن و پا به فرار گذاشتن".
 این موارد تنها نمونه‌های اندکی از اتفاقاتی بود که هر روزه در شهر برای دخترها می‌افتد و معمولاً هم به‌جز سکوت و خودخوری و کنار آمدن با روح و روان ازهم‌پاشیده کاری از دست آنها برنمی‌آید.
 پسرانی که با دوست‌دختر خود ازدواج نمی‌کنند
امان‌الله قرایی‌مقدم؛ آسیب‌شناس اجتماعی تحقیقی انجام داده که جامعه آماری آن 50 پسر هستند که با دوست‌دختر خود رابطه جنسی داشتند. این پسران عنوان کردند که اگر تا آخر عمر هم مجرد باقی بمانند، حاضر به ازدواج با این دختران نیستند؛ چون خیانت توسط این افراد دور از انتظار نیست و به‌راحتی می‌تواند پس از ازدواج به همسر خود خیانت کند و مخفیانه از همسر با فرد دیگری رابطه جنسی داشته باشد.
 صرف‌نظر از این‌که چقدر جامعه آماری این تحقیق می‌تواند معرف کل جامعه باشد و واقعیت‌های اجتماعی را نمایان کند، اما به هر ترتیب، این تحقیق نشان از وجود پسرانی دارد که این شکل از رابطه را برای خود بد نمی‌دانند و آن را آسیب تلقی نمی‌کنند، اما نظرشان در مورد دخترانی که با خودشان ارتباط دارند بسیار متفاوت و قابل تأمل است. با نگاهی اجمالی به تجربه‌های زیسته‌ای که هر روزه می‌شنویم، این نتایج چندان هم دور از انتظار نیست.
 تصور نادرست دختران از پسران
قرایی‌مقدم در این رابطه می‌گوید: "دلیل فریب‌خوردن زنان با وعده‌هایی همچون ازدواج به ورود متأخرتر آن‌ها به صحنه جامعه مربوط است. دختران شناخت کاملی از جنس مخالف خود ندارند. آن‌ها تصور نادرستی نسبت به پسران دارند؛ چرا که در دوران نوجوانی و جوانی آگاهی‌های لازم در این زمینه را دریافت نکرده‌اند. در مقابل آن‌ها مردان و پسران ایرانی بیش‌تر در جامعه بوده‌اند و برخی از آن‌ها از حضوری که در اجتماع دارند کلک‌زدن و فریب‌دادن را هم یاد می‌گیرند. بنابراین اینکه افرادی قصد فریب دادن دیگران را داشته باشند مسأله نیست، مسأله به موقعیت و شناخت زنان برمی‌گردد؛ آن‌ها باید به شکلی تربیت شوند که کمتر در دام افراد سودجو بیفتند".
دختران وقتی می‌خواهند قصور خود را توجیه کنند از لفظ «فریب» استفاده می‌کنند
سعید خراط‌ها؛ آسیب‌شناس از منظر دیگری این مساله را مورد ارزیابی قرار داده و درباره علل افزایش اخباری که یک پای آن دختران جوان به عنوان قربانی هستند و سوی دیگر ماجرا پسران و مردانی که با وعده ازدواج دختران را فریب داده‌اند، می‌گوید: "لزوماً نام این اتفاقات را نمی‌توانیم «فریب» بگذاریم، بلکه شروع رابطه در این‌گونه پرونده‌ها همواره با رضایت دختران و زنان بوده، اما چون وارد روابط عاطفی کنترل‌نشده می‌شوند که بدون نظارت است، مسلماً بعد از مدتی با مشکلاتی مواجه می‌شوند که برای توجیه آن از لفظ «فریب» استفاده می‌کنند که اغلب هم ساختگی است؛ یعنی در واقع قصد فریبی در کار نبوده است. این امری واضح و روشن است که امروزه بسیاری از جوانان ما برای شروع زندگی مشترک مدتی را با فردی در ارتباط هستند و لزوماً هم این ارتباط نباید به ازدواج ختم شود. وقتی هم رابطه‌ای به مرحله جدایی می‌رسد، عده‌ای از دختران که بیش از حد معمول برای آن رابطه هزینه کرده‌اند دچار خسران می‌شوند، اما چون می‌خواهند بار تقصیر کمتر روی دوششان باشد، بحث فریب در ازدواج یا وعده ازدواج را مطرح می‌کنند".
 بحران جنسی جامعه
او همچنین در پاسخ به اینکه چرا برخلاف این‌که گفته می‌شود تمایل به ازدواج در جوانان کم شده، اما در این سوی ماجرا عده‌ای با وعده ازدواج وارد یک رابطه می‌شوند خاطرنشان می‌کند: "علت اصلی این موضوع به بحران جنسی در جامعه بازمی‌گردد. سن ازدواج بالا رفته و تعداد افراد مطلقاً مجرد دائماً رو به افزایش است، اما به این معنا نیست که نیازها هم رو به کاهش است، بلکه نیازها ثابت‌اند و چون برطرف نمی‌شوند و راهی برای فروکش‌کردن مشروع و عرفی آنها وجود ندارد، افراد ناچار وارد روابط دوستی شده و دست به دادن وعده و وعید به طرف مقابل می‌زنند. این روزها مردان و پسرانی با وعده ازدواج وارد رابطه‌ای می‌شوند که موقعیت مالی مناسبی هم ندارند و در نهایت هم یا اموال دختران را به سرقت می‌برند یا بهره‌برداری جنسی می‌کنند".
 سؤالی که معمولاً دخترها بعد از این اتفاقات می‌پرسند این است که آیا می‌توانند از طریق قانون مسأله فریب‌خوردن خود را پیگیری کنند و حمایت حقوقی و قانونی از آنها خواهد شد یا خیر. مژگان عزیزی؛ کارشناس حقوقی در گفت‌وگو با مهرخانه به این سؤال پاسخ داد.
 فریب در ازدواج یا فریب در وعده ازدواج؟
 عزیزی با اشاره به این‌که فریب یا تدلیس در ازدواج از قدیم‌الایام وجود داشته است، گفت: گونه‌های فریب هم متفاوت است و به‌طور کلی می‌توان آن را به فریب و تدلیس در خود ازدواج و فریب در وعده ازدواج تقسیم کرد. فریب در ازدواج به این صورت است که مثلاً طرف می‌گفت من دکتر یا مهندس هستم و خصوصیات خاصی دارم و آن دختر یا پسر بر مبنای این ادعاها با طرف مقابل خود ازدواج می‌کرد، اما بعد از ازدواج متوجه می‌شد که طرف آن خصوصیات را ندارد. به این مسأله فریب یا تدلیس در ازدواج می‌گفتند که در ماده 647 قانون مجازات اسلامی در این خصوص جرم‌انگاری شده است و اگر یکی از طرفین خلاف واقعیت را بگوید و بر مبنای آن عقدی صورت بگیرد، می‌توان او را مجازات کرد.
او افزود: وقتی دختر و پسر با هم آشنا و دوست می‌شوند و پسر به دختر وعده ازدواج می‌دهد و صمیمیت ایجاد و رابطه جنسی بین آنها برقرار می‌شود، نمی‌توانیم این مسأله را فریب در ازدواج بدانیم چون هنوز ازدواجی رخ نداده و در نتیجه فریب در ازدواج واقع نشده است. در واقع، می‌توانیم نام آن را فریب در وعده ازدواج بگذاریم؛ چون هر یک از این نام‌ها بار حقوقی متفاوتی دارند.
 این کارشناس حقوقی اظهار داشت: ماده 244 قانون مجازات اسلامی اولین ماده‌ای که در خصوص زناست، زنا و زنای به عنف را تعریف می‌کند. تبصره 2 این ماده می‌گوید اگر مردی، خانمی را فریب دهد و آن خانم نابالغ باشد، تجاوز صورت گرفته و آن را تجاوز به عنف محسوب می‌کنیم، اما وقتی پسری با وعده ازدواج با دختری رابطه جنسی برقرار می‌کند، چیزی که اتفاق می‌افتد عملاً فریب نیست و خود دختران دچار ساده‌لوحی می‌شوند. این مسأله زیاد شایع شده که مثلاً پسر می‌گوید من قبلاً نامزد داشتم و طرف سردمزاج بوده و می‌خواهم ببینم تو این‌گونه نباشی یا می‌خواهم همسر آینده‌ام مرا تأمین کند و برای همین قبل از ازدواج با هم رابطه جنسی داشته باشیم. برخی دختران هم از روی ساده‌لوحی و برای به‌دست آوردن دل آن پسر، تن به این رابطه می‌دهند؛ در‌صورتی‌که شواهد و قرائن دال بر این است که پسر او را نمی‌خواهد. چون اگر پسر بخواهد با آن دختر ازدواج کند، می‌گوید به خواستگاریت می‌آیم، نه این‌که بخواهد با او رابطه جنسی برقرار کند.
وقتی مسأله‌ای قابل پیش‌بینی باشد فریب محسوب نمی‌شود
عزیزی با بیان این‌که دخترها به این رابطه تن می‌دهند و بعد می‌گویند پسر مرا گول زده است، خاطرنشان کرد: درصورتی‌که گول‌زدنی وجود نداشته؛ چون مسأله کاملا قابل پیش‌بینی بوده است. موقعیتی که قابل پیش‌بینی است، فریب نیست و در واقع فرد اقدام علیه خود کرده است. باید ابتدا توجه داشته باشیم که فریب به چه معناست. وقتی دختر بر مبنای شواهد و قرائن و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم و در این خصوص اطلاع‌رسانی می‌شود، می‌تواند مسأله را پیش‌بینی کند، پس فریب اتفاق نیفتاده است. فریب در جایی اتفاق می‌افتد که قابل پیش‌بینی نباشد. مثلاً وقتی خانم و آقایی قرار می‌گذارند که یکی ملک را بفروشد و دیگری بخرد و بر این وعده جلو می‌روند و به جایی می‌روند که قول‌نامه را امضا کنند، اما به جای آن آقا چند نفر دیگر هم می‌آیند و به آن خانم آزار می‌رسانند، این مسأله غیرقابل پیش‌بینی است و می‌توانیم آن را تجاوز محسوب کنیم، اما این مورد که پسر با وعده ازدواج با دختر رابطه جنسی داشته باشد و دختر هم به این کار رضایت دهد، اما این رابطه به ازدواج ختم نشود، یک امر خلاف عرف است.
 او در ادامه گفت: در کجای عرف امروزی ما رابطه جنسی مقدمه‌ای برای ازدواج است؟ دختر کاملاً باید می‌دانست که قصد پسر فقط ایجاد رابطه جنسی بوده نه ازدواج. مدت‌ها این دو با هم رابطه برقرار می‌کنند، وعده‌های گوناگون می‌دهند، عکس‌های مختلف از هم می‌گیرند و بعد که کار از کار گذشت و دختر دید قصد پسر ازدواج نیست، ادعای گول خوردن می‌کند. در این موارد بسته به هر شرطی، باید به عرف رجوع کرد و این‌که این موارد در عرف ما عملاً مصداقی از فریب است یا خیر؛ نظر عقلای جامعه در خصوص این پرونده‌ها این است که فریب نبوده است. این پرونده‌ها مانند این است که خانم و آقایی وعده رابطه نامشروعی با هم بگذارند و مرد بگوید که اگر تو این کار را کنی، من هم فلان کار را برایت می‌کنم، اما حالا که خانم به این رابطه تن داده، مرد به قولش وفا نکند. این موارد را نمی‌توان مصداق تجاوز دانست. پسر تنها به وعده‌اش عمل نکرده، اما خانم با رضایت و طیب‌نفس به این عمل رضایت داده است و در واقع فریبی که موجب اجبار خانم به این رابطه شده باشد، وجود ندارد. البته، باز هم در هر مورد و پرونده باید به شرایط کلی آن نگاه کرد، اما قاعده کلی در این پرونده‌ها چنین است. در نهایت، بستگی به شرایط دارد و بر مبنای شرایط باید ببینیم واقعاً فریب صورت گرفته است یا خیر.
 وقتی دختر می‌خواهد با یک نفر ارتباط داشته باشد، اما چند نفر به او تجاوز می‌کنند
این کارشناس حقوقی در پاسخ به این سؤال که اگر پسری به دختر وعده ازدواج دهد، اما بخواهد قبل از ازدواج رابطه جنسی داشته باشند و دختر هم قبول کند، اما وقتی قرار است این رابطه برقرار شود پسر با چند مرد دیگر بیاید و همه به دختر تجاوز کنند، از نظر قانونی چقدر قابل پیگیری است، اظهار داشت: تصمیم‌گرفتن در مورد این مصادیق بر مبنای شرایط است. در قوانین ما بحث کلی زنای به عنف و زنای محصن و دیگر اقسام زنا و یا جرایم مادون زنا جرم‌انگاری شده و در این مواد شرایط بیان شده است. برای مثال شما دو پرونده را در نظر بگیرید؛ زمانی خانمی با آقایی وعده رابطه جنسی در مکان و زمانی خاص می‌گذارد و بعد از ورود به آن مکان متوجه می‌شود که غیر از فرد موردنظر افراد دیگری نیز وجود داشته‌اند. هم‌چنین پرونده‌ای را در نظر بگیرید که خانم و آقایی با یکدیگر در قالب دوستی وعده دیداری را می‌گذارند و بعد از ورود در محل، خانم با چند نفر دیگر مواجه می‌شود و این رابطه نامشروع صورت می‌گیرد.
عزیزی خاطرنشان کرد: در خصوص پرونده اول باز هم شرایط متفاوت است؛ گاهی فرد وارد محل دیدار می‌شود و بعد با زور و تهدید و حتی ربایش خانم را به جایی می‌رسانند و بعد رابطه نامشروع صورت می‌گیرد و گاهی نیز وضعیت به‌گونه دیگری است و خانم با ملاحظه 4 نفر دیگر هر چند که اکراه باطنی دارد، اما به این عمل دست می‌زند. این مورد که قطعاً زناست و نمی‌توان آن را تجاوز دانست. در خصوص پرونده اول هم باید بیان داشت که با توجه به اوضاع و احوال و شرایط، باید ملاحظه کرد که آیا این تهدید و ربایش به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به قاعده اقدام مربوط می‌شود و به نوعی قابل پیش‌بینی بوده یا خیر و بسته به تمامی این موارد نتایج متفاوت می‌شود.
او افزود: در خصوص مورد دوم نیز همین‌گونه است. گاهی ارتباط دختر و پس قبل از وعده دیدار با یکدیگر به‌گونه‌ای است که خانم می‌تواند از نحوه پیامک‌ها، رفتار و... پیش‌بینی کند که احتمال وقوع چنین رخدادی وجود دارد و بنابراین نمی‌توان آن را تجاوز محسوب کرد و گاهی نیز پیامک‌ها و گفت‌وگوهای روزانه در حد معمول و سلام و احوال‌پرسی است و در این صورت می‌تواند از مصادیق تجاوز قلمداد شود.
در نهایت باید بیان کنم که ما مواد کلی تجاوز و زنا را داریم و بسته به شرایط و احوال هر پرونده اگر عنصر فریب و تهدید و ربایش بدون قصد پیشینی و زمینه‌سازی از جانب خود بزه‌دیده وجود نداشته باشد، مشمول تجاوز و در غیر این صورت مشمول زنا و یا جرایم مادون زنا می‌شود. پس اول باید ببینیم فریب را چه چیزی تعریف می‌کنیم و مصادیق آن چیست. همچنین باید بدانیم که تهدید و اکراه چیست و بسته به شرایط مندرج در قانون و اوضاع و احوال عرف و شرایط هر پرونده حکم قضیه را صادر کرد    

 تهیه وَ تدوین : عـبـــد عـا صـی